Thể thao dưỡng sinh giúp người cao tuổi tăng cường thể chất, kiểm soát nhịp thở, duy trì sự dẻo dai cũng như tạo tinh thần sảng khoái, vui vẻ. Bài viết này sẽ giới thiệu cho bạn những lợi ích của thể thao dưỡng sinh đối với người cao tuổi cũng như cách lựa chọn và thực hiện các bài tập phù hợp.
Thể thao dưỡng sinh là gì?
Định nghĩa và nguồn gốc của thể thao dưỡng sinh
Theo 6 tác dụng của thể dục dưỡng sinh đối với người cao tuổi, thể dục dưỡng sinh là hình thức tập luyện di dưỡng sinh mệnh. Các bài tập này không chỉ giúp tăng cường sức khỏe thể chất, ngăn ngừa bệnh tật mà còn có khả năng làm tinh thần vui vẻ, sảng khoái. Thể dục dưỡng sinh cũng là cách nuôi dưỡng tinh thần thông qua các phương pháp điều chỉnh ý chí và tình cảm cũng như những sinh hoạt hàng ngày. Điều này giúp bạn tăng cường hệ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm của tuổi già.
Thể dục dưỡng sinh có nguồn gốc từ Trung Quốc, là sự kết hợp của các môn võ thuật truyền thống như Thái Cực Quyền, Bát Quái Chưởng, Tứ Xuyên Quyền… với các phương pháp y học cổ truyền như Đông Y, Dịch Lý, Âm Dương Ngũ Hành… Thể dục dưỡng sinh được coi là một nghệ thuật sống, một phương pháp tự chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe bằng cách điều hòa khí huyết, cân bằng âm dương và hòa hợp giữa con người và thiên nhiên.
Các loại hình và động tác của thể thao dưỡng sinh
Thể thao dưỡng sinh có nhiều loại hình và động tác khác nhau, phù hợp với từng đối tượng và mục tiêu của người tập. Một số loại hình phổ biến như sau:
- Thái Cực Quyền: Là một loại hình võ thuật nổi tiếng của Trung Quốc, có động tác chậm rãi, mềm mại, uyển chuyển, nhưng đầy uy lực và nội lực. Thái Cực Quyền giúp người tập rèn luyện sức khỏe, cải thiện thăng bằng, linh hoạt, giảm stress và tăng cường trí nhớ. Thái Cực Quyền cũng là môn tập được chứng minh giảm té ngã ở người cao tuổi và được Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Bệnh Tật (CDC) của Mỹ khuyến cáo trong cải thiện thăng bằng ở người cao tuổi, phòng ngừa té ngã.
- Bát Quái Chưởng: Là một loại hình võ thuật dựa trên nguyên lý của Bát Quái, là tám biểu tượng cổ xưa của Trung Quốc, biểu thị cho tám trạng thái của thiên nhiên. Bát Quái Chưởng có động tác xoay tròn, quay vòng, di chuyển linh hoạt theo tám hướng khác nhau. Bát Quái Chưởng giúp người tập luyện tập sự nhanh nhẹn, khéo léo, tăng cường khí huyết, kích hoạt các huyệt đạo và cải thiện sức đề kháng.
- Tứ Xuyên Quyền: Là một loại hình võ thuật dựa trên nguyên lý của Tứ Xuyên, là bốn con sông chảy qua Trung Quốc, biểu thị cho sự sinh sôi nảy nở của vạn vật. Tứ Xuyên Quyền có động tác mạnh mẽ, dứt khoát, phối hợp giữa tay và chân, hít thở và tiếng kêu. Tứ Xuyên Quyền giúp người tập rèn luyện sức bền, sức mạnh, tăng cường tim mạch, phổi và hệ thần kinh.
- Thể dục dưỡng sinh theo nhịp điệu: Là một loại hình thể dục kết hợp giữa âm nhạc và các động tác vận động nhẹ nhàng, đơn giản, phù hợp với người cao tuổi. Thể dục dưỡng sinh theo nhịp điệu giúp người tập thư giãn, vui vẻ, nâng cao tâm trạng, cải thiện chức năng tim mạch và xương khớp.
Lợi ích của thể thao dưỡng sinh đối với người cao tuổi
Tăng cường sức khỏe thể chất
Thể thao dưỡng sinh có tác dụng làm tăng độ nhạy của tế bào đối với insulin, giúp vận chuyển đường vào trong tế bào và giúp làm giảm đường trong máu. Điều này có nghĩa là giúp các tế bào có khả năng sử dụng insulin tốt hơn và hiệu quả hơn để hấp thụ đường từ máu để sử dụng làm năng lượng cho cơ thể. Thể thao dưỡng sinh cũng kích thích cơ bắp của bạn cần phải hấp thụ và sử dụng đường làm năng lượng thậm chí không cần tăng nhu cầu insulin. Chính vì hai lý do trên mà thể thao dưỡng sinh không chỉ làm giảm lượng đường trong máu trong thời gian ngắn.
Giảm stress và trầm cảm
Thể thao dưỡng sinh không chỉ có lợi cho sức khỏe thể chất mà còn có tác dụng tích cực đối với sức khỏe tinh thần. Thể thao dưỡng sinh giúp người tập thư giãn, giải tỏa căng thẳng, lo âu, cải thiện tâm trạng và hạnh phúc. Thể thao dưỡng sinh cũng là một phương pháp hỗ trợ điều trị trầm cảm, một bệnh lý tâm lý phổ biến ở người cao tuổi. Theo [một nghiên cứu] của Đại học Harvard, người cao tuổi bị trầm cảm có nguy cơ cao gấp đôi mắc bệnh tim mạch so với người không bị trầm cảm. Do đó, việc tập luyện thể thao dưỡng sinh không những giúp người cao tuổi vượt qua trầm cảm mà còn giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Tăng cường giao tiếp xã hội
Thể thao dưỡng sinh là một hoạt động có tính tập thể cao, giúp người cao tuổi có cơ hội giao lưu, kết bạn, chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức với nhau. Điều này giúp người cao tuổi không bị cô đơn, xa lánh xã hội, mà luôn có được sự quan tâm, chăm sóc và tôn trọng từ những người xung quanh. Thể thao dưỡng sinh cũng là một cách để người cao tuổi duy trì được sự tự tin, tự trọng và tự lập trong cuộc sống.
Cách lựa chọn và thực hiện các bài tập thể thao dưỡng sinh
Lựa chọn loại hình và động tác phù hợp
Trước khi bắt đầu tập luyện thể thao dưỡng sinh, người cao tuổi nên xin ý kiến của bác sĩ để biết được tình trạng sức khỏe của mình và loại hình, động tác nào phù hợp với nhu cầu và khả năng của mình. Không nên chọn những loại hình quá nặng nhọc, quá phức tạp hoặc quá nhanh chóng, vì có thể gây ra các chấn thương hoặc biến chứng cho tim mạch. Nên chọn những loại hình nhẹ nhàng, đơn giản, dễ thực hiện và có hiệu quả cao như Thái Cực Quyền, Bát Quái Chưởng, Tứ Xuyên Quyền hoặc Thể dục dưỡng sinh theo nhịp điệu.
Thực hiện các bài tập đúng cách
Khi tập luyện thể thao dưỡng sinh, người cao tuổi nên tuân theo các nguyên tắc sau:
- Tập luyện đều đặn, ít nhất 3-5 lần/tuần, mỗi lần từ 30-60 phút.
- Tập luyện vào buổi sáng hoặc chiều mát, tránh nắng gắt hoặc lạnh giá.
- Tập luyện ở những nơi thoáng mát, sạch sẽ, có không khí trong lành, tránh những nơi ồn ào, bụi bặm, khói bụi.
- Tập luyện ở những tư thế thoải mái, dễ chịu, không quá gắng sức hoặc co rúm cơ thể.
- Tập luyện theo sự hướng dẫn của người có kinh nghiệm hoặc thầy thuốc, đảm bảo thực hiện đúng các động tác và hơi thở.
- Tập luyện vừa phải, không quá sức, không quá nhàn. Nếu có triệu chứng khó thở, đau ngực, chóng mặt, nên ngừng ngay và đi khám bác sĩ.
